Toplam Azot:
Azot, bitki gelişiminde, yaşamsal öneme sahip bir besin elementidir. Azot bitkilerde
birçok organik bileşiğin yapısında yer alır. Bu organik bileşikler proteinler, klorofil, ATP,
ADP, amino asitler, enzimler ve nükleik asitlerdir. Azot bu organik bileşiklerin yapısında
bulunması bakımından bitki gelismesi için gerekli olan hidrojen, karbon ve oksijenden
sonra en fazla kullanılan elementtir. Karbonhidrat içerigi, bitki öz suyu, kök büyümesi
ve tepe/kök oranı, dane ve meyve verimi, yatma, hasat zamanı ve hastalıklara karsı
dayanıklılık bitkilerin azot beslenmesi ile yakından ilgili oldugu için bu elementin
miktarının belirlenmesi bitkisel üretimde büyük önem tasımaktadır.
Toplam Fosfor, Potasyum, Kalsiyum, Magnezyum, Kükürt
Fosfor, bitkilerde özellikle çiçeklenme, kök gelisimi, tohum ve meyve olusumunda
önemli rol oynamaktadır. Bitki metabolizmasında enerji transferinde büyük rol almakta,
seker ve nisasta gibi maddelerin olusumunda etkili olmaktadır. Bitkilerde yeni
hücrelerin olusması, dokuların büyümesi ve bitki bünyesindeki bazı organik bilesiklerin
olusumunda rol oynamaktadır.
Potasyum, ürünün kalitesini arttırır, meyvenin tat, aroma ve renk yönünden gelişmesine
katkıda bulunur. Potasyumun en önemli fonksiyonlarından birisin de bitkinin su
dengesini düzenlemesidir. Potasyum eksikliği bitkilerin susuzluğa karşı dirençlerinin
azalmasına neden olmaktadır. Kök gelisimini tesvik eder, hastalık ve susuzluga
dayanıklılıgı arttırır. Bitkide protein, seker ve yag olusumuna katkıda bulunur.
Kalsiyum, bitkide hücre duvarlarını güçlendirir ve dolayısıyla çevresel strese karsı
bitkinin direncini artırır. Kök gelisimi için gereklidir, hücre bölünmesi ve hücrelerin
büyümesine yardımcı olur. Eksikligi durumunda kök sistemi çok zayıar, gelisme çok
zayıar veya tamamen durur, meyveler yumusar, dayanıklılıkları azalır.
Magnezyum, klorofilin yapısında yer alır ve bu nedenle bitkide fotosentez için çok
önemlidir. Bu nedenle, eksikligi sonucunda bitkilerde gelisme azalır, tohum ve meyve
oluşumu zayıflar, meyve dökülmesi fazlalaşır. Ayrıca, bitkide şeker, yağ ve nişasta
olusumuna katkıda bulunur.
Kükürt, bitki bünyesindeki çesitli fonksiyonlarından dolayı ürün miktarını ve ürünün
kalitesini etkiler. Bitkilerde protein, enzimler ve vitaminlerin islevlerine yardımcı olur.
PH’sı yüksek topraklarda pH’yı düşürmede etkili olur.
Toplam Demir, Bakır, Mangan, Çinko, Bor, Molibden,
Demir, bitkilerde klorol olusumu için mutlak gereklidir. Fotosenteze, protein ve
karbonhidrat olusumuna, solunuma ve çogu enzimin faaliyetine yardımcı olur. Kireç
oranı yüksek topraklarda bitki tarafından alımı zorlasır. Eksikliginde gelisme geriler,
kalite ve verim azalır.
Çinko, bitkilerde klorol olusumu ve gelismeyi tesvik eden hormonların faaliyetleri için
gereklidir. Suyun bitkiye alınımı ve kullanımında görev alır. Fazla miktarlarda yapılan
fosforlu gübreleme, potasyumu yüksek topraklarda ve kireçli topraklarda çinko
noksanlıgına neden olmaktadır. Noksanlıgı durumunda bitki gelisiminde gerileme,
yaprak boyunda azalma ve seklinde bozulma, meyve boyu ve gelisiminde azalmalar
görülür.
Bakır, bitkilerde klorol üretimi için gereklidir ve fotosenteze yardımcı olur. Bitkide su
hareketinin dengelenmesine yardımcı olmaktadır ve tohum üretimi için gereklidir.
Eksikligi durumunda gelisme ve verim azalmaktadır.
Mangan, demir ile birlikte klorofil oluşumuna yardım eder. Bu nedenle fotosentez için
gereklidir. Bitkilerde çesitli enzimlerin isleyisinde etkilidir ve aynı zamanda protein ve
karbonhidrat olusumunda rol oynar. Bitki gelismesine yardımcı olmak için bakır, demir
ve çinko ile kombinasyonlar olusturur.
Bor, çiçek ve meyve tutumu ile olusumuna katkıda bulunur, polenlerin varlıgını sürdürmelerini
sağlar. Hücre zarlarının dayanıklılığını artırarak bitkilere direnç kazandırır.
Noksanlıgı durumunda çiçeklenme, tohum ve meyve tutumu azalırken büyüme noktalarında
ölümler görülmektedir.
Molibden, azotun bitkiler tarafından alımı ve kullanımında etkilidir. Demir ve fosforun
kullanılmasında rol oynamaktadır. Noksanlıgında toprak kaynaklı hastalıklar bitkide
daha kolay ilerler, çiçekler solar, bitki boysuzlasır. Bitkide C vitamini olusumu engellenir,
klorol miktarında azalma ve dolayısıyla gelisme çok zayıamaktadır.
Toplam Agır Metal (Pb, Cd, Ni, Cr, Hg)
Topraklardaki ağır metal kirliliği, günümüzde evrensel bir sorun haline gelmiştir. Ağır
metal kirliligi tarımsal alanları giderek tehdit etmekte ve besin zinciri ile insan saglıgına
önemli düzeyde zarar vermektedir. Topraklar, modern toprak kullanım teknolojileri,
pestisitler ve besin elementleri gibi maddelerle kirletilmektedir. Kirli sulama sularının
tarımda kullanımı, herbisit uygulaması, kanalizasyon atıgı, endüstriyel aktiviteler,
benzin ve otomobil lastikleri ile trakten kaynaklanan atıklar agır metal kirliligine
neden olmaktadır. Topraklarda olusan agır metal kirliliginin, bitkisel üretim ile hayvanlara
ve insanlara tasınımı, buna baglı olarak hayvanlardaki ve insanlardaki birikim
konsantrasyonu, toprakların ziksel, kimyasal ve mineralojik özelliklerinden etkilenmektedir
Amino Asit, Organik Asit, Hormon,
Amino asitler bitkisel hormonları ve büyüme düzenleyicileri uyaran ve aktive eden
aktivatörlerdir. Yüksek sıcaklık, düsük nem, don, böcek zararı, dolu zararı, sel gibi,
ürün kalitesini ve miktarını azaltan, bitki metabolizmasını üzerinde olumsuz bir etkiye
sahip stres koşullarına direnç sağlar. Stres koşulları oluşmadan önce, oluşurken ve
sonra amino asit uygulanmasıyla ile doldurulan stres zyolojisindeki sorunlar önlenir
ve iyilestirme etkisi vardır.
Hormonlar, bitkideki büyüme ve gelişmeyi düzenleyen temel iç faktörler olup kimyasal
özelliktedirler. Bitki büyümesini düzenleyen maddeler bitkiler tarafından olusturulan
yada bitkiye dısarıdan verilen, çok düsük miktarlarda bitkideki büyüme, gelisme ve
diger zyolojik olayları tek basına yada birlikte olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilen,
olusturdukları dokularda etkin olabildikleri gibi diger bitki kısımlarına da tasınabilen
ve bu etkinligi diger organlarda da gösterebilen organik maddelerdir. Çelikle çogaltmayı
saglamak, tohumların çimlenme gücünü artırmak, çiçeklenmeyi tesvik etmek
veya geciktirmek, soguga dayanıklılıgı artırmak, meyvelerde tohum olusumunu
artırmak, meyve iriligini artırmak, meyve muhafaza süresini uzatmak, bitkilerin hastalık
ve zararlılara dayanıklılıgını artırmak, yabancı ot kontrolünü saglamak, pamuk ve
tahıllarda yatmayı önlemek, hasat öncesi meyve dökülmesine engel olmak, makinalı
hasadı kolaylastırmak için tüm bitkilerin aynı zamanda olgunlasmasını saglamak ve
hasatta is gücünü azaltmak gibi önemli etkileri bulunmaktadır.
Antioksidan Madde,
Antioksidanlar, bitkiler oksidatif bozulmayı önleyen veya geciktiren bileşikler olarak
tanımlanmaktadırlar. Bu bilesikler oksidatif ve otooksidatif islemlerin baslangıcında
etki göstererek oksidasyonu ve buna baglı olarak olusan istenmeyen reaksiyon ürünlerinin
olusumunu engelleyebilmektedirler.
Antioksidan grubu maddeler, gıda sanayiinde bitkisel ve hayvansal yağ içeren maddelerin
üretimi, depolanması, tasınması ve pazarlanması sırasında meydana gelecek
otooksidasyondan kaynaklanan zararları önlemede en önemli maddelerden biridir.
Enzim
Enzimler reaksiyonların pek çogunu hızlandıran, protein yapısındaki, biyolojik katalizörlerdir.
Doğal olarak yalnız canlılar tarafından sentezlenirler. Hücre içerisinde
meydana gelen binlerce tepkimenin hızını ve özgüllüğünü düzenlerler. Hücrelerde
organik maddelerin yapılması ve yıkılması gibi önemli zyolojik faaliyetler ve çesitli
metabolizma reaksiyonlarının gerçeklestirilmesinde enzimler büyük rol oynamaktadır.