T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olan YÜ-AGAM Gıda Analiz Laboratuvarı, TS EN ISO/IEC 17025 akreditasyon standardı çerçevesinde hizmet vermektedir.
Fiziksel / Kimyasal Laboratuvarımızda analiz hizmeti verdiğimiz başlıca alanlar;
• Mikotoksin Analizleri: Aflatoksin B1, B2, G1, G2 ve Aflatoksin M1, Deoxynivalenol (DON), Zearalenon (ZON), Okratoksin A (OTA), Fumonisin, HT2-T2 Toksinleri, Patulin Analizi
Su, toprak, hava gibi doğal kaynaklardan gıda ve yemlere bulaşan küfler Mikotoksinleri üretirler. Ürün çeşidine göre hasattan önce tarlada, hasat sırasında, hasattan sonraki kurutma, ayıklama esnasında, ürünün taşınması, depolanması veya işlenmesi sırasında oluşabilmektedir.
Mikotoksinler; özellikle Aspergillus, Penicillium, Fusarium cinsi küflerin meydana getirdiği metabolitlerdir. Aflatoksinler insan sağlığı açısından en tehlike mikotoksinlerdir. Aflatoksinler, Aspergillus flavus ve A. parasiticus küfleri tarafından üretilen, kumarin bileşikleridir. Toksini üreten küfe, Aspergillus flavus toksine de “Aflatoksin” adı verilmiştir. Aflatoksinin B1, B2, G1, G2 olmak üzere dört temel bileşiği bulunmaktadır. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir. Uluslararası Kanser Araştırma Merkezi (IARC) tarafından aflatoksinler, birinci dereceden (Grup 1) kanserojen maddeler grubunda yer almaktadır.
Aflatoksin B1, kuruyemişler, kuru meyveler, baharatlar, tahıllar, küçük çocuk ek gıdaları ve mamaları, yem ve yem katkı maddeleri gibi ürünlerde görülmektedir.
Aflatoksin M1, süt ve süt ürünlerinde görülmektedir.
Deoksinivalenol (DON), tahıl ve tahıl ürünleri, tahıl bazlı bebek ve küçük çocuk ek gıdaları ve mamaları, yem ve yem katkı maddelerinde görülmektedir.
Zearalenone (ZON), üzüm, mısır ile yüksek nem içeriği olan saman yığınlarında sıklıkla görülen bir mikotoksindir. Buğday, arpa, pirinç, mısır ve diğer bazı tahıllar dâhil çoğu tarımsal ürünlerde ve tahıllarda, kahvaltılık ürünler (mısır gevreği vb), mısır birası, ekmek, ceviz ve hayvan yemlerinde görülmektedir.
Okratoksin A (OTA), mısır, arpa, buğday yulaf, kahve, kakao, çikolata ve alkollü içkilerde (şaraplarda) görülmektedir.
Fumonisin, mısır, mısır kaynaklı gıdalar ve mısır bazlı bebek ve küçük çocuk ek gıdalarında görülmektedir.
HT2-T2 Toksinleri, bebek ve küçük çocuk ek gıdaları ile tahıl ve tahıl ürünlerinde görülmektedir.
Patulin, distile alkollü içkiler, meyve suları, bebek ve küçük çocuk ek gıdalarında görülmektedir.
Mikotoksine maruz kalmış ürünlerin tüketimi canlılarda önemli sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Bu sağlık sorunlarının başında kanser, karaciğer rahatsızlıkları, böbrek bozuklukları ve bağışıklık sisteminin baskılanması gelmektedir.
Toksin analizlerinin yapılması ile toksin içeren ürünlerin tüketicilere ulaşması önlenerek birçok sağlık riski ortadan kaldırılmış olur.
Laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız (HPLC, LC-MS/MS) ile Aflatoksin B1, B2, G1, G2 ve Aflatoksin M1, Deoxynivalenol (DON), Zearalenon (ZON), Okratoksin A (OTA), Fumonisin, HT2-T2 Toksinleri, Patulin Analizleri yasal yetkilendirmeler ve TÜRKAK akreditasyonu güvencesiyle yapılmaktadır.
• Katkı Analizleri: “Türk Gıda Kodeksi - Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği”ne göre Gıda Katkı Maddesi; “Besleyici değeri olsun veya olmasın, tek başına gıda olarak tüketilmeyen ve gıdanın karakteristik bileşeni olarak kullanılmayan, teknolojik bir amaç doğrultusunda üretim, muamele, işleme, hazırlama, ambalajlama, taşıma veya depolama aşamalarında gıdaya ilave edilmesi sonucu kendisinin ya da yan ürünlerinin, doğrudan ya da dolaylı olarak o gıdanın bileşeni olması beklenen maddeler” olarak tanımlanmaktadır. Gıda Katkı Maddeleri; ürünlerdeki bazı kusurları maskelemek, verimi artırmak, dayanıklılığı ve raf ömrünü uzatmak, albeniyi artırmak, işlemeyi kolaylaştırmak, ürün yapısını-kıvamını geliştirmek, ürünün tadını geliştirmek, besin değerini artırmak, mikroorganizma gelişmesini önlemek gibi amaçlar için kullanılmaktadır.
“Türk Gıda Kodeksi - Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği”nde gıdalarda kullanımına izin verilen katkı maddeleri ve kullanım miktarları belirtilmiştir.
Aşağıda laboratuvarımızda uzman kadromuz tarafından, son teknoloji cihazlarımız (HPLC, LC-MS/MS) kullanılarak; Gıda ve Gıda Katkı Maddeleri ile Yem ve Yem Katkı Maddelerinde yapılabilen başlıca kalitatif ve kantitatif analizlerden bazıları verilmiştir:
- Boya Aranması
- Sentetik Boyar Madde Miktarı Analizi
- Sudan Boyalarının Analizi
- Karboksi Metil Selüloz (CMC) Analizi
- Melamin Analizi
- Natamisin Analizi
- Kükürtdioksit Analizi
- p-Hidroksi Benzoatların Analizi
- Sorbik Asit ve Benzoik Asit Analizi
- Yapay Tatlandırıcıların Analizi
- Nitrit ve Nitrat Analizi
- Şeker Bileşenleri
- Kafein Analizi
- Hidrojen Peroksit Analizi
• Kalıntı Analizleri: Gıdaların elde edilmesinden soframıza ulaşıncaya kadar olan süreçlerinde; korumak, verimi artırmak, kaliteyi yükseltmek ve ürünlerin raf ömrünü uzatmak amacıyla uygulanan, uygulama sonrasındaki koşullara bağlı olarak ya da olmayarak bozulan veya bozulmadan kalan, miktarı kontrol edilmesi gereken maddeler KALINTI olarak adlandırılır. Kalıntı Analizleri, ortamdaki herhangi bir kimyasal kirlenmenin doğasını, seviyesini ve kalıcılığını belirlemek için yapılmaktadır.
Laboratuvarımızda yapılan başlıca kalıntı analizleri Pestisit Analizleridir.
• Pestisit Analizleri: Pestisit; genelde böcek ilacı olarak bilinen tarımsal üretimde zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak, zararlarını azaltmak ve tarımsal verimi arttırmak amacıyla kullanılan kimyasal bileşiklerdir. Pestisitler tarımsal ürünlerdeki zararlıları ve bu zararlıların yaptığı hastalık etmenlerini yok eder. Ancak bunu yaparken tarımsal ilaçlar belirtilen miktarlardan fazla, hasat dönemine yakın veya hasat sırasında kullanıldığında üründe kalır ve bu gıdaların tüketimi ile tarımsal ilaçlar insan vücudunda birikerek kansere yol açar. Bunun yanında pestisit kalıntılarının, doğanın ekolojik dengesine de zarar verdiği kanıtlanmıştır. Bu nedenle tarımsal üretimde kullanılan veya yasaklanan pestisitlerin tespiti, kalıntı düzeylerinin teşhisi, tüm ekolojik yaşam için gıda güvenliğinin önemli bir kriteridir.
Laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız (GC-MS/MS, LC-MS/MS) ile yaş meyve ve sebze ürünlerinde, kuru baklagiller, tahıllar ve ürünleri, ağaç yemişleri, yağlı tohumlar ve ürünleri, yağlı meyveler ve ürünleri, baharatlar, kakao çekirdeği ve ürünleri, çay, kahve, bebek formülleri, devam formülleri, bebek ve küçük çocuk ek gıdaları ve benzeri bir çok üründe, 681 etken madde çalışılmaktadır. Etken madde sayıları yasal gerekliliklere bağlı olarak, kapsam genişletmelerle artırılmaktadır.
• Ağır Metal ve Mineral Analizleri: Ağır Metaller, tabiatta doğal olarak bulunurlar ve çok az miktarlarda da olsa tüketilen gıdalar, su ve hava yoluyla insanlara ulaşabilirler. Ağır Metaller çoğunlukla topraktan, havadan, sudan tarladaki ürüne, üründen beslenen hayvanların et ve sütlerine, su ve deniz ortamlarından su içerisinde yaşayan canlılara ve bunları tüketen biz insanlara geçmektedir. Ayrıca Ağır Metaller endüstriyel atıklarla beraber yeraltı sularına, toprağa ve havaya bulaşmaktadır. Böylece kolaylıkla besin zincirine girerek canlılarda birikmektedirler. İnsanların sağlıklı bir şekilde yaşaması için eser miktarlarda gerekli olan elementlerin fazlası insan vücudu için toksiktir. Belirli bir dozun üzerine çıkıldığında sağlık açısından tehlike oluşturabilecek kurşun, kadmiyum, krom, kalay, arsenik ve cıva gibi metallerin gıdalardaki düzeylerinin belirlenmesi bu nedenle oldukça kritiktir.
Laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız (ICP-MS, ICP-OES) ile gıda, gıda katkı maddeleri, yem ve yem katkı maddelerinde ağır metal analizleri yapılmaktadır.
• Ambalaj Analizleri: Ambalaj, içine yerleştirilen gıdanın ilk üretildiği andan itibaren taşıma, depolama, pazarlama süresi de dahil olmak üzere son tüketiciye kadar ürünü çevresel, fiziksel ve kimyasal etkenlerden koruması için kullanılan malzemelerdir. Ambalaj, gıdayı dış etkenlerden, bozulmalardan, kontaminasyondan veya içine yabancı madde girmesinden korur. Ürünün özelliklerini değiştirmeyecek bir malzeme ile ambalajlanması gerekmektedir. Doğru ürüne doğru ambalaj seçimi ürünün sağlıklı bir şekilde tüketiciye sunulmasının ön koşuludur.
Ambalaj malzemeleri ürün çeşidine ve özelliklerine göre; kağıt, karton, metal (alüminyum folyolar ve laminatlar, teneke ve kalaysız çelik) ve plastik gibi birçok farklı hammaddeden elde edilebilir.
Ürünlerin korunması için kullanılan ambalajların yeterliliğinin belirlenmesi için bazı test ve analiz işlemlerinden geçmesi gerekir.
Uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız (ICP-MS, ICP-OES, HPLC, GC-MS) ile gıda ambalajından kaynaklı oluşabilecek riskleri hesaplamak ve ambalaj materyalinin gıdaya olan olumsuz etkisini ve bu etkinin boyutlarını belirlemek için laboratuvarımızda yapılan başlıca analizlerden bazıları aşağıda belirtilmiştir.
- Toplam Migrasyon Analizleri
- Spesifik Migrasyon Analizleri
- Bisphenol A Analizi
- Ani Sıcaklık Değişimine Dayanım Analizi
- Primer Aromatik Amin Analizi
- Fitalat Tayini
- Yapı Tayini
• Vitamin ve Etken Madde Analizleri:Vitaminler, insanların normal bir şekilde büyümesi ve gelişmesi için ihtiyaç duyduğu temel besin elementleridir. İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu birçok vitamin vardır ve bu vitaminlerin vücudumuzda farklı farklı görevleri vardır. Vücudumuz vitaminleri yeterince üretemediği için farklı yiyeceklerden bu vitaminleri almamız gerekir. İnsan sağlığı için gerekli vitamini temini etmek amacıyla vitaminlerle zenginleştirilmiş gıda, yem ve takviye edici birçok ürün üretilmektedir. Laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız (HPLC) ile bu ürünlerde başlıca aşağıdaki vitamin analizleri yapılmaktadır.
Yağda Eriyen Vitaminler
- A Vitamini
- D Vitamini
- E Vitamini
- K Vitamini
Suda Eriyen Vitaminler;
- Tiamin (B1) Vitamini,
- Riboflavin (B2) Vitamini,
- Pridoksin (B6) Vitamini,
- B3 Vitamini,
- B5 Vitamini,
- B7 Vitamini,
- B9 Vitamini,
- B12 Vitamini,
- C Vitamini
• Şarap Analizleri: Şarap, taze üzüm veya başka meyve sularından fermantasyon yoluyla üretilen alkollü bir içkidir. Verimli topraklarımız ve bağcılığın gelişmesiyle beraber farklı türde birçok meyve üretilmektedir. Bu ürünlerin işlenerek kaliteli şarap üretilmesi ve bu şarapların uluslararası yöntemlerle analiz edilmesi önemli bir kriterdir. Şarap ülkemiz için çok önemli bir ticari ürün haline gelmiştir.
Laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız ile ulusal ve uluslararası metotlar ile şarap ve şarap çeşitlerinde yapılan analizlerden bazıları aşağıda verilmiştir.
- Hacmen Alkol Miktarı Tayini
- Yoğunluk Tayini
- Toplam Kuru Madde Miktarı Tayini
- Toplam Alkol ve Gerçek Alkol Miktarı Tayini
- İnvert Şeker Cinsinden İndirgen Şeker Miktarı Tayini
- Tartarik Asit Cinsinden Toplam Asit Tayini
- Asetik Asit Cinsinden Uçar Asit Tayini
- Kükürtdioksit (SO2) Miktarı Tayini
- Malik Asit ve Sitrik Asit Tayini
- Toplam ve Serbest Kükürt Dioksit (SO2) Tayini
• Tağşiş Analizleri: Taklit, gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin; şekil, bileşim ve nitelikleri yönünden içerisinde olmayan özelliklerini varmış gibi göstermesidir.
Tağşiş, gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesidir. Yani gıda ürünün bileşimi içerisindeki bir maddenin yerine aynı maddeymiş gibi davranan başka bir madde katılarak mevzuata ve limitlere aykırı olarak üretilmesidir.
Ürüne yabancı bir madde katılarak ürünün saflığı bozulmuş olur. Ürünün değerli içeriğinin bir kısmı yabancı ve ucuz bir madde ile değiştirilerek hem ürünün besin değeri düşürülmüş olur hem de haksız ticari kazanç sağlanır. Taklit ve tağşiş sadece tüketiciyi aldatmakla kalmaz aynı zamanda besin değeri düşük kalitesiz ürünler piyasaya sürülerek insan sağlığında ciddi problemlere sebep olur.
Birçok gıda üründe tağşiş yapılmaktadır. Türk Gıda Kodeksi yönetmeliklerine göre gıda ürünlerinde tağşiş yapmak yasaktır. Bu nedenle laboratuvarımızda uzman kadromuz ve son teknoloji cihazlarımız ile (Real Time PCR, Elisa, LC-MS/MS, HPLC, GC-MS) yapılan tağşiş analizlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Süt, Süt Esaslı Ürünler ve Bebek Mamalarında Melamin Tayini
- Balda Fruktoz, Glikoz, Sakkaroz ve Maltoz Tayini
- Süt ve Süt Ürünlerinde Jelatin Tayini
- Bitkisel Yağ Aranması
- Karboksimetil Selüloz (CMC) Tayini
- Yağ Asitleri Kompozisyonu Analizi
• Yaş Kimya Analizleri: Besin öğeleri, karbonhidrat, enerji, omega 3, doymuş, doymamış ve trans yağ asitleri, kül, yağ, protein, şeker, indirgen şeker, tuz, diyet lif, asitlik, toplam ağır metal analizleri
• Fiziksel Analizler: Nem, pH, viskozite, yoğunluk, renk, kırılma indisi, organoleptik analizler ve yabancı madde aranması analizleri
• Raf Ömrü ve Stabilite Analizleri
Rutin analizler dışında, sektörden gelen talepler ve güncel ihtiyaçlar doğrultusunda farklı analitik metot araştırma ve geliştirme çalışmaları da yapılmaktadır.